Barcelona dau drapèu negre

(c) 2012. Fotografia originala dei Trobadors au salon de l'erotisma. Barcelona. Catalonha.

Un cèu-sin, esplendide bota una calor que te ven de mai en mai pesuga, caganta, l'estiu avans l'estiu, una caud mostosa que fenís per te faire pegar la camisa dins l'esquina, ton viech. Es coma una mena de fatalitat que te ven per mièlhs te far resquilhar devers aquest lassitge existenciau.
As de te rendre a l'Atenèu balin balan, granda bibliotèca patrimoniala de Barcelona ont se pòu destoscar de libres vièlhs, istorics, meme en occitan de segur coma lo Ramelet Mondin que costeja un molonàs d'autrei libres antics, en francés soventei-fés tanbèn, d'archius de totei menas, de criticas litterarias o socialas... L'Atenèu amb sa sala de cònversa e son jardin en pati que te fai un recapti agradiu a l'ombrum per evocar la lirica occitana dei Trobadors amb ton òste universitari medievista qu'a travalhat sus lei vidas dei sants. Siam au bèu mitan dau barri gotic. Eu es un d'aquelei cercaires qu'a respondut de vòc a ton apèu per lo projècte d'un film documentari sus l'eròs e lo drech neiènt dei trobadors. Aguer drech de ciutat aquí a l'ombrum dau pati, l'i dijunar es un pauc un onor dei grands, lo ròdol es reservat ai sòcis de la còsta plena ce que siás pas lol... Ta tòca es d'estigansar un documentari didactic, tant diràs un pauc saberut per balhar quauquei claus a prepaus dei cançons trobadorencas. -Farai un vers de drech neiènt...- Reprendre tanben aquesta idèa de non-ren, de vuètge que te sembla ben d'actualitat. -En raison de l'indifférence générale, demain sera annulé- coma èra estat escrich sur lo trepador de la carrièra Consolat en plen còr de Marselha. Un film de bastir, valent a dire te fau trobar un ostau de pròd, una cadena per difusar... Film-poèma de non-ren, bastit de negativitat, dau maucòr dau mond occidentau ; ren saber de mai, pausar una assercion que serà desfacha tot d'una, desfaire, desmontar lo reau, ne'n rire : dire de non au fach, a la dama, au luèc de l'amor e negar l'amor de l'absenta, astrada formulada en vacuitat e sentes que pron lèu te faudrà dire de non au film lol... Dins aqueu moment de flaquitge colectiu, coma interessar lo mond a n'aquelei qu'an mes lo fuèc poètic an 'un grand pam de l'Euròpa a l'Edat Mejana, l'i a un pauc mens de mil ans ? Coma trobar la sintaxi de realizacion, obrar -amb jòi- per reprendre lo mot de Guilhem 9 d'Aquitania e représ per Pasolini ?
Dire ce que non es, lo neiènt, lo non-ren coma fasián aquelei trobadors apasturats de teologia negativa, l'avans-garda dau segle 11 coma ditz l'exegeta... Aquesta idèa de vuètge de segur te questiona e te fai costejar lei ribas de l'absurde fin qu'au folastritge. Es coma lançar a la cantonada una devinalha, èra de biais de còps dins la lirica medievala. Es tanbèn en rèire-plan la cèrca de la Frema desconeissuda, esconduda e pasmens aimada. De segur perduda, lost in translation...
L'i a un leugier reviscolar a l'entorn de l'occitan a Barcelona d'aquesta passa, es clar, un bar ven de nasejar a Gracia, -Jan Petit-, qu'es dedicat a la cultura nòstra : se l'i pòu retrobar de cantaires apassionnats de cultura d'òc, se l'i pòu tastar de carn salada e chimar un bòn gòt de Jurançon, legir de libres en occitan tanbèn. Emai d'aquò, cada diluns, de mond s'acampan pròche, totjorn a Gracia dins un espaci convidaire ras d'un musèu etnografic per cantar la lenga en polifonia, es plen d'estrambòrd, ren de va dire, de vòlha e de gaug.
Te fai de ben de trobar una lenga tant pròcha de l'occitan a l'onor, la retrobas dins lei panèus dei grands musèus, siás espantat, l'afrairament entre occitan e catalan camina : lei lengas son encara quasi bessonas !
-Santa Llúcia davant el cònsol Pascasi ; Immobilitat de Santa Llúcia. Arrencament del pits-
E es un plaser de privilegiar aquesta lenga amb son er colèga dins ta lectura sensa èstre oblijat de contunh de te referenciar a l'anglés dins lei mòstras e musèus e a Barcelona, fan pas fauta. Estre occitanista a Barcelona au bèu mitan d'aquesta flòta de toristalha, de segur qu'es se sentir un pauc astruc, meme privilegiat, un còp fai pas puta e promier quora de catalans occitanizats te lançan tot bèu just aquest mot de -toristalha- coma per te convidar de sautar de l'autre costat dei confinhs sensa t'assimilar a l'infame groüm de toristas que senhoreja onte que siegue...
Ara, se Barcelona es capitala culturala amb lo catalan escrich qu'a pres seis aises d'en pertot sus lei placas dei carrièras, se tot aquò a de que faire pantaiar, se sentís tanbèn que l'arma catalana resquilha fin qu'a èstre engolida dins lo garagai de l'ofèrta e de la demanda mercanda... De segur que fai gaug de descurbir una granda ciutat de Mediterranèa amb tant d'envams, d'iniciativas... e tant de pragmatisma perèu. Un fais de causas te fan miranda e meme de ser, siás estabosit de crosar, quilhadas sus son camionàs, de jovei fremas que ramassan lei bordilhas de la ciutat. Jamai vist a Marselha, e aquò te fai chifrar. Benlèu qu'ai bordilhiers de Marselha, li donarián un pauc de vòlha per acabar l'obratge se ne'n recrutan un jorn. La paritat ultima, lo bot dau tunèu de fin'amor serà de s'emporcassar, mascles e femas toteis ensems, fin qu'a agantar sus tot son cadabre l'aspra pudentor dei bordilhas ? Boai !
Fugir lei ròdols venduts a la toristalha, dau biais dei Bauç en Provença, ven una necessitat sobeirana : lei Ramblàs, la Plaça de Catalunya, lo Gotic, lei grands musèus de totei fustas e pasmens tant interessants, leis ostaus meravilhós de Gaudi... Plaça Reial, pecaire, as pas mancó pogut comandar tres tapàs au bar sensa bèure quauqua ren, beligaudàs que siás, pas lo drech de pas aver la pebida, lo serviciau nòs-parpalhon (quand fau figurar, figuram !) t'a pregat de rascar lèu : aquí quau dinna, bèu ! Fòrabandit coma un caraca que siás ! Sus la Plaça, de joglars dau pitre nus s'afanan, gais e usclats, leis acrobates. Fan lo bèu-bèu davant de toristas desencantats, badaires rababèus dei carnavèlas anequelidas, lessivadas d'aver benlèu vist tant de belugas ufanosas dins sa vida : leis artistas d'esperelei mandan lo lèc en picant dei mans après son nr sensa que l'i ague qunte ressòn d'encoratjament que siegue, de badas. Se ne'n garçan d'aquelei joglars, lei toristas ! Es que son estatut sociau a vertadierament cambiat despuèi l'Edat Mejana ? Joglar ! Joculatore ? Es aqueu que deu divertir coma l'evòca la racina dau mot. D'istrions, aquí, sautan, fan de vira-vòutas, s'auboran leis uns sus leis espatlas deis autrei. Songes a n'aquelei dançaires, magicians, musicaires, acrobates d'un autre temps, lo temps dau film... Tre lo segle 9, la glèisa leis aviá atacat. Acabèt per enebir ai clercs lei ribòtas onte èran convidats lei joglars. Avián ges de plaça a l'epòca dins l'ostau de Dieu. Es que n'an encar un pauc a la Plaça Reial ? Tant gaire... Se au segle 12, lo trobador Gueraud de Cabreira a demandat a bel esprèssi a sei joglars de sacher faire lo piu- piu de l'aucelilha, de juegar ai marionètas, de sautar a travers de cercèus e de jonglar, se conei ben que meme a l'Edat Mejana, la libertat e la dignitat d'aqueleis artistas anavan pas de se, èran de conquistar.
Cambiament de cap. Gran de Gracia : meme se la pichòta plaça pròcha ma pension es clafida de mond, verai qu'es trevada mai que mai de barcelonés, un banh de jovença. Mai torista, escapas pas ais autrei toristas ! A prepaus, aièr, dins ton hostal onte l'i a jamai degun per recebre quau que siegue e onte es un vertadier calvari de se faire balhar lei claus, mentre qu'ères dins la cambra, subran, òm a sonat. Un còp, dos còps, tres... Dinda que dindaràs ! As dubert la pòrta per faire recepcion e te vaquí davant un parèu, de viatjaires d'un pauc mai de 20 ans que braman seis ases : se planhon qu'avián reservat per lo oèb, vòlon dintrar quand e quand. Expliques que siás viatjaire coma elei e en ren lo patron, qu'an de telefonar per se faire adurre lei claus... T'avisas lèu que sa mestresa de l'anglés es inversament proporcionala a son grat de colera, una aussa que monta a còntra suberna . -D'onte venètz ? Meme aquò, l'i sembla pas de bòn comprendre mai fin finala, te dison Turquia e coma an ges de telefòne que fonciona, qu'an pas mancó lo bòn nr e que capitan gaire de se faire comprendre, as enveja de li prestar ajuda... Es pas tant simple : per dire lo verai, capitan gaire nimai de parlar sensa s'esbramassar. D'orientaus desorientats a bèus uelhs vesents que t'avisas lèu que serà dificile de leis ajudar quand te cridan que van cercar la flicalha se li durbes pas la pòrta tot d'un temps. Sentes que, pecaire, son pas encara madurs per lo grand viatge occidentau e qu'es ben pecat tant as enveja tu d'un destin entrebescat entre Orient e Occident e puèi l'i a tant gaire de joves orientaus que viatjan ansin. En Espanha, tu que siás aquí per preparar un film sus lei trobadors amb ta consciéncia fonsa de l'eiretatge orientau dempuèi lo segle 10, faire rebuta ansin a n'aquelei jovents, de turcs, que vergonhassa... Te pensas que vaquí mil ans que s'es espandida en Espanha sota l'influéncia dei conquistaires arabis, una idèa de l'amor tant idealizada e aquí, siam au picar de la dalha. La realitat de la vida vidanta te secuta... As ren pogut faire per elei mentre qu'auriás pogut lei menar au locutario per telefonar, li balhar lo bòn nr, bèure un còp amb elei en esperant son òste tot en parlant de Capadocce... Non, tornaràs a ta tòca d'estigansar aquest casting per ton film tot en chifrant a n'aquesta lirica araba qu'èra pas aquela carrejada dins l'erotica popularia, feminina meme se l'i a de causas comunas, que caup de temas poètics saberuts que venon de totei lei partidas dau mond islamic emai d'aquò qu'èra associada a l'èime aristrocratic. Lo vèrb -entrebescar- tant present dins la lirica trrobadorenca e sensa equivalent en francés (per dire lo poton onte lei lengas deis amants s'entremesclan) es tot un simbòle d'una erotizacion eissida de l'Orient amb en rebat l'estetica remirabla d'aqueleis adornaments arabis tot en corbas ai motius polidament entremesclats. Fas caça a l'Orient ? Impossible, l'orient te fai fauta, copyright lei Trobadors !
Igor Prelhniavkosky.