 |
| Retrach de Corto Maltese per Hugo Pratt Sòrga: .https://www.passion-estampes.com/toiles-BD/toile-corto-maltese-dedicated-70x100.html |
Capítol XXIV
Vocacion
Coma totei lei gents, En e Na Enric s’inquietavan ja
de l’estat que Marc embraçariá. Consultant sei rasons e seis ambicions
personalas, lo parèu auriá aimat a çò que prenguèsse un jorn la direccion deis
afaires, e pasmens, per aquò, mancavan de bòn sens. Luenh de regardar lo
comèrci coma una condicion inferiora, lo presavan fòrça ; i vesián un
desbocat mai fecond qu’aqueu, per ansin dire, dei fonccions publicas, e
pensavan pas que lo comptador d’un magasin, onte s’assetan l’onor e la
probitat, foguèsse mens digne de consideracion que lo burèu d’un ministèri.
Coma avián d’idèas regdas e arrestadas aquí dessús,
s’èran fach d’avança une lei de laissar lo fiu liure completament ais
ocupacions de sa vida ; mai coma aqueu semblava veire dau marrit uelh
totei lei mestiers e que testimoniava pas de preferéncia, òm podiá creire que,
lo moment vengut, se tornariá sensa resisténcias ai vòts de sa familha. Vaquí
lo pantais que En e Na Enric caressavan en secret. L’ora sarrava ont anavan se
derevelhar totei dos en fàcia de la realitat : mai qué revelh !
Marc veniá de manjar dins sei setze ans. La sason dei
vacanças tocava a sa fin : l’aviá passada a la campanha, pron tristonet.
Aqueu jovent èra plus parier ; un cambiament dei grands s’èra fach
d’espereu. Ben qu’aguèsse aimat sei gents d’un tendrum apassionat, fugissiá sei
careças e cercava la solesa. Lo mai sovent, coma èran aquí, se mostrava
silenciós e pensadís. Èran ja lei promièrei neblas que s’arboran au matin de la
vida ? La maire l’aviá interrogat mai d’un còp, de badas.
— De qu’as, dròlle ? disiá ; car as quauqua
ren. Siam pas coma aquò a ton atge. De que s’es passat ? Qué se
passa ? Dubrís ton còr. Vòle tot saupre.
Èra estat vint còp sus lo punt de parlar, e vint còps
aviá entraucat dins son pitre lo secret que voliá ne’n sortir.
Lei dos espós s’èran promés d’aver, avans la fin dei
vacanças, una entrevista ambe son fiu au subjècte de l’avenidor.
Un ser, après dinar, èran totei tres recampats au
salon. S’escagassava Marc, abimat dins sei soscadissas, se calava Marc :
sa maire l’espinchava, inquieta.
— E be, Marc, diguèt subran En Enric, coma jutjas a
prepaus d’èstre seriós avans que siegue lo temps, siguem grèu, lo vòle ben, e
parlem dei causas seriosas. Manjas dins tei setze ans, car fiu, es l’atge onte
lei gosts e leis inclinacions se desvelan, onte l’esperit branda e cerca sa
via, onte comença a ponchejar la pressentida dau mestier qu’embraçarem mai
tard. La causida d’un estat devent influir sus nòstra existéncia tota, es temps
d’i pensar ara e mai conven de s’i alestir longament. Entreveses dins
l’avenidor una pausicion que t’atira mai que non pas una autra ? Qué
desiras faire un còp leis estúdis acabats ?
Partiguèt d’aquí per passar en revista lei estats
dispariers que se presentan a l’intrada de la vida sociala,
l’administracion, lei pònts e levadas,
la magistratura, lo barrèu, totei lei professions liberalas, e a cada question
s’adreiçava a Marc, e Marc respondiá sensa relambi :
— Nani, mon paire, es pas aquí çò que m’atira.
— Ansin, totei lei mestiers te son egalament
indiferents, ne’n estimas pas un ? De totei lei vias dubèrtas a
l’intelligéncia e a l’activitat de l’òme, lo comèrci es aqueu, pasmens, que
m’agrada lo mai. T’agradariá pas d’i intrar ? T’estimariá de prene un jorn lo baile deis
afaires nòstres, de l’ostau nòstre ?
— Nani, respondeguèt Marc, segur aquò me fariá onor de
seguir lei piadas de mon paire. Es aquò qu’auriáu causit… se finalament
l’astrada m’aviá pas butat, apondèt d’una votz trantalhanta.
A.n aquela revelacion susprenenta, Na Enric freniguèt
coma s’èra estada mossegada au còr per çò que sentissiá ; totei leis
esglaris, totei lei terrors dau passat, coma de trevas que menaçavan, veniá de
s’arborar davant ela.
De son caire, NE Enric, d’un biais marrit, èra pas
gaire estonat :
— Te comprene pas, çò diguèt. S’as una vocacion,
perqué nos ne’n faire un mistèri ? D’onte ven que trantalhas a nos ne’n
fisar pas lo secret ? Sabes lo tendrum qu’avèm per tu; sas que remonta pas
a.n aièr ; aqueu tendrum a setze ans, fai ton atge tot bèu just e fai ton
atge tot parier.
Marc regardèt un a cha un, son paire, sa maire puei, enfin
prenguèt sa tèsta entre lei mans, e ausiguèron que plorava.
Na Enric blanquinejava coma una mòrta.
— A ! malaüros, vòls faire marin ?
— Marin, tornèt dire lo paire espantat.
— Òï, nos vòu laissar, eu. Aquí son ambicion !
— Nos vòls laissar Marc ? Nos vòls laissar, mon
amic ? I aviá tant de mestiers e aqueu que causisses es aqueu que te
permetriá de nos laissar ? T’enujas doncas dins ta familha ? Avèm
doncas pas sachut nos faire aimar de tu ? Diga, mai coma s’i faliá prene ?
Èras tot per nosautres, èras lo solet au monde per nosautres, e vas nos laissar
venir vièlhs dins lo tristum e l’abandon !
E de lagremas, e de senglòts.
S’arborèt fin finala Marc.
Atirèt dins sei braç son paire e sa maire, e lei quichant
totei dos sus son pitre :
— Plores pas mamà, plores pas paire mieu ; vos
laissarai jamai. Ma vertadièra vocacion, lo sentisse a.n aquela ora, es de
viure pròche de vos en vos aimant lo mai fòrt possible.
Aquel incident, que semblava acabat, devriá s’endraiar
mai que mai.
Marc aviá représ lo cors de seis estúdis ; ne’n
faliá fòrça per apasimar lo parèu dins la calama. Dins lo treból de sa
consciéncia, En e Na Enric s’interrogavan estansinats. S’èra seriosa la
vocacion de Marc, avián-ti lo drech de n’en acceptar lo sacrifici ? Coma l’acceptavan,
avián-ti pas cedit a un movement de tendrum egoista copable ? Èran-ti
segurs de n’aver pas consultat son bonaür e non pas abusar d’un moment de suspresa
e d’atendriment per desvirar a son profiech l’astrada d’aqueu jovent ? Se
demandavan s’èra dau dever absolut deis enfants de s’immolar a la familha, ò,
se au contrari, èra pas au ròtle dei gents de s’immolar a seis enfants.
Na Enric mai que mai, qu’aviá vist espelir la vocacion
de son fiu, e que, ara que se ne’n avisava, sabiá per quntei rasigas aquela
vocacion li teniá au còr, Na Enric viviá en preda dei perplexitats lei mai
crudelas. Marc, lei jorns de sa sortida, cargava una cara urosa e sorrisenta :
mai aquò l’enganava pas la maire e, sota aquelei semblanças de resignacion
aisida, devinhava la constrencha e l’esfòrç. Se lanhava pas de l’observar amb
una sollicitud socitosa, e, a cada sortida novèla, li trobava d’uelhs mai làs,
lo frònt mai pale, lei gautas mai magras.
Ne’n eriam aquí, quora un ser de novembre, a la
velhada, reçaupèron la visita dau prefècte deis estúdis de Santa-Barba. De liames
d’intimitat existissián entre elei, ansin aquela visita aviá ren de ben
estonant ; mai après s’èstre tocat la man coralament :
— Mei bòns amics, diguèt Sénher Guérard, complisse un
dever en vos venent trobar. S’agís dau fiu vòstre. Vos lo deve pas escondre mai
longtemps, que nos dona d’inquietuds a totei, e dei mai grèus. Ven triste mai
triste ! Sa santat s’altera, ne’n patisson seis estúdis. La causa d’aqueu
cambiament, la coneissètz vosautres, tant coma ieu. Es temps, va crese, de
faire quauqua ren.
» Fai un brieu, desenant, que vive au mitan de la
jovença ; tot çò que la pertoca m’es pas estrangier. Ai vist se desvolopar
a l’entorn de ieu, fòrça vocacions, ne’n ai bailejat quauqueis unas, ne’n ai
pas rescontrat de mai imperiosa qu’aquela de la mar. I a aquí un encantament,
un pivelament, un entrainament fatau, e contre elei totei lei resisténcias se
venon rompre.
» Sabe que Marc, dins un vam de tendrum que m’estona
gaire, vos a sacrificat ambe larguesa de sei gosts e de son gaubi ; mai, lo sacrifici, leiau, sincèr
es mai que mai tarrible, e ne’n garda au còr una macadura que jamai podriá se
sonhar. Pensatz-i, la causa ne’n vau la pena. Es assumir un responsabilitat
pesuga que d’anar contre aquela vocacion d’un jovent, quora aquela vocacion,
que vau de l’aur pasmens, se manifesta per de simptomes que ne’n siam temoins
tant lei vesèm violents.
» Podèm crànher que prene mestier per obligacion,
podriá, benlèu, se desvelar coma un fracàs. Auriatz pas a vos reprochar sei
fautas e sei malaürs ? Vos esconde pas çò que pòu i aver de dolorós per de
gents benvolents e afectuós coma siatz, a veire son enfant unenc causir un
estat que lo condamna a viure luenh de sa familha, de lònga ; mai siam ben
d’acòrdi, lei gents que se flatan de venir vièlhs environats de seis enfants, s’embullan.
» Sensa dobte, en cedant ai desiranças dau Marc, vos
alestissètz fòrça pegins dins l’avenidor, mai tanben fòrça jòias. I aurà lei desparts, i aurà lei
retorns. Vòstrei pegins seràn de grandei dolors, mai vòstrei jòia seràn d’una
bèla ebrietat. Pas res dins aqueu monde d’aquí qu’ague seis imperfeccions ;
l’abséncia lo mai grand dei maus, a lei sieunas. Aquela vida d’emais sempre
renovelats, escapan ai fresilhaments dau cada jorn, ais atebesiments
inevitables ; espandís leis orizonts de l’arma umana e ne’n descubrís pas
que lei grands costats ; permet ais affeccions de sarrar aquela vivacitat,
aquela sabor, aqueu peu foletin que resistís tròp rarament a una lònga abitud
de la teulissa domestica.
» Ai constatat que lei joinei marins son dei mai
tendres e dei mai amables. Coma mestier, ne’n vese pas dei mai grands ; es
ja la marca segura d’una natura ben singulara de se sentir emportar vers ela.
» Aquí, mei bòns amics, çò que teniáu a vos dire. Pensatz,
recampatz-vos. M’a semblat que l’avenidor dau fiu vòstre èra en dangier ;
ai fach mon dever tot vos ne’n avisant. »
Lo meme ser, en preséncia de En Guérard, l’immolacion
fuguèt consomada dins un transpòrt d’amor e de dolor. Tre lo lendeman, sensa
laissar Santa-Barba, Marc intrava a l’escòla preparatòria per la marina. S’i
anèt après una lònga charradissa, e, a la resisténcia qu’opausava promier,
auriam poscut veire d’espereu una victima que de parents testards sacrifican a
seis interèsts personaus. Marc tocava quasi au limite d’atge, e aviá plus meme
una annada dins son entier per s’alestir ais examens que devián li dubrir ò li
barrar l’escòla navala : anava complir en quauquei mes de miracles d’intelligéncia,
de pretzfach e de vòia.
Amb aquela orra velocitat leis tèrmes que cranhissèm
venon fondre sus nòstrei tèstas ! Òm a davant se de messadas e d’annadas,
semblan que lei datas fatalas arribaràn jamai ; s’abrivan e se succedisson
coma de còps de tròn. Òm comptava sus un desralhament de l’astrada : a l’ora
dicha, lo trin intra en gara. Marc passèt seis examens, fuguèt admés au Borda, ne’n sortiguèt doas annadas puei,
sensa qu’una palheta aguèsse enganat l’enavans dei causas : aguessiam dich
que tot aquò s’èra fach d’un jorn solet, per encantament.
E ara qu’es partit, ara que naviga per leis oceans luenh,
lei dos autres comptan lei setmanas, esperan lei corriers, e s’alestisson a
venir vièlhs au recanton d’un fuòc solitari. Ne’n es acabat dei jòias de l’ostau.
Es plus aquí, a partit, aqueu que per sa sola présencia divertissiá la taula e
poblava lo fogau ! Acceptan lo sòrt e lo suportan sensa se plànher. Es mai
que mai una pensada que lei releva e lei sostenh : aiman a se dire, se
dison ambe fiertat qu’a son fiu li agrada mai la glòria e leis òbras d’un
mestier d’aventura que non pas lei gaudiments d’una vida aisada, que servís ja
son país, qu’es apelat a lo servir un jorn amb onor, e que fin finala, que que
siegon lei rescòntres que li porgís l’astrada, serà jamai lo radier au dever e a la
devocion.
Sèvras, lo 31
de març de 1870.
Fin.
D’après Jules Sandeau.
