Un òme crudèu

 Novèla inedicha premiada pe LO CAOC a Barcelona. 

Dimecres lo 17 d’agost de 2017

Cara Lucia,

Pòs cercar dins lo liech vueje, pòs desvirar lei linçòus. Segur, coma cada nuech, lo cat nissarà entre mei cambas mai aqueste còp dormirà dins mei draias envoladas e dins lei plecs de mon anciana preséncia. Dins aqueu liech que fas cada jorn trobaràs la treva de ieu e leis ombras blavas laissadas per lei fenèstras entre-dubèrtas dau matin que s’arbora. Un trauc dins lo liech a la plaça de ma siloèta. Un pauc coma aquelei cadabres dessenhats a la creda dins lei romans policiers.

Alora, per restablir la veritat, es una letra papier que recebes uei. Degun reçaup pas plus de letras papier. Degun ne’n escriu. Ieu e tu, poirem dire qu’es nòstra darnièra experiéncia comuna. Una letra papier picada a l’ordenador, rai, mai una letra papier.

Es l’estiu. Siam pròches de nòstrei vacanças d’ensenhaires. Escrive dins lo trin.

Perqué partir ? Ara ? Subran ? Dubrís ton parapluèia : aquí ma pluèia de repròches. Me fas pietat, Lucia, as jamai agut lo sens de la realitat. As viscut dins ta mar bèla de messòrgas. Sabe pas se t’ai jamai aimada. T’ai aimada per obligacion sociala. Òc, faliá ben aimar quauqu’un per exisir a l’alba deis annadas 2000. Lei collègas se metián en parèus, laissavan leis amistats masclas de la fac au vestiari. Puta de pès sociau que fa venir lo vielhum tròp lèu. Faliá s’intallar, coma leis autres e se pas trobar solet sensa lei collègas, se pas retrobar solet a beure dins lei bars estudiants. Après leis estudis, après lo CAPES faliá una vida regda, una vida adulta, que semblariá an aquela de nòstrei gents. Ganhar sa vida coma lei companhs de la fac. Faliá abandonar sa jovença. S’installar. Se maridar puei. E l’abitud nos prenguèt dins son revolum. Aquò t’anava. Siás una femna simpla. Òc, aquò t’anava. Ieu, aquò m’acomodava. Se podiam pagar lo cable, la television privada, plus tard faire lo credit per un ostau ; a dos tot s’acomoda. Agradava a ta maire, èra aquò l’important : faire plaser a ta maire que siás orfanèla de paire coma dins un marrit manga. Ma fista, una vida d’amor, Lucia, aquò ronroneja.  24 ans d’amor e dire que versemblament te mesfisas de ren e de degun. Lo sòrt a vougut qu’as pas poscut me faire d’enfants. Dire que l’ai acceptat : non pas.  Èra un ròtle. Dire que l’ai acceptat e ben èra un tsunami dins ta ma bèla de messòrgas onte me siáu negat. La tèrra deis òmes, dei femnas, se bastís sus de mars bèlas de messòrgas.

M’avise de tot. Te vese. Aqueu matin d’estiu, fas lei valisas per totei dos.  Lei valisas, leis as fachas. Ambe tei listas de comissions, de linge de prene se fai bèu, se plòu, se se banham, lei filmes de telecargar per l’avion, lei pòdcasts d’escotar, la trossa de teleta, lo juste pès dau bagatge per lo low coast, la trossa de fàrmacia per lo quotidian mentre que sus « nòstra » illa auriam poscut, sensa la guida, sensa la mapa, sensa crenta, deguna, de se faire mau, per un còp, improvizar de vacanças de desirança, de rescòntres sus lei platjas saladas e leis èrsas caudas de la mar Egèia.  Mai non, t’ausir dire tei listas a nauta votz, ta nauta votz aguda jamai pausada (dempuei quant de temps ensenhas que sabes pas parlar pron fòrt ?) es sempre la mema sansonha. Fau butar leis escotaires dins leis aurelhas ben pregond per oblidar que fas de playback dins aquela comedia musicala qu’es nòstra vida. Una vida clafida de listas e de liechs fachs per èstre jamai susprés e jamai ren viure.  

Alora, òc, partisse mai es pas per lo viatge qu’as previst. Dire que deviam partir deman per Lesbòs. Deviam partir  per Lesbòs e me vaquí dins lo Renfe que me mena un còp de mai per Barcelona. Òc, un còp de mai. Dubrisse lei vanas : lei dimenjadas que te disiás anar per de formacions pedagogicas qu’èran de congrés,  de « formacions de formators » coma dison dins lo parlar dau mestier èran sonque de rendètz-vos d’amor ambe quauqu’un mai. Aquelei dimenjadas magicas èran pas per tu. Totei aquelei dimenjadas, t’ai trompada. Mai tu… tu… ninòïa… ne’n sabiás ren…

Au moment dau despart per Lesbòs, trobaràs lo liech vueje. Me cercaràs. Me sonaràs. Anaràs, caluda, en pijama, dins la carriera. Me sonaràs coma s’aviás perdut ton cat amb aquela votz particulara que prenes per  lo sonar : pilipilipili ! Aquela votz que prenes per me parlar tanben an ieu e que me fa tornar a tu coma lo reflèx de Pavlov. La messatjariá te respondrà que lo numero mieu qu’as demandat existís pas mai. Sonaràs la policia. Diràs : « es pas son biais de pas me dire quora partís ». Mai la policia, ela, es pas son problèma. Per elei una desaparicion es seriós après lei 24 oras. Demandaràs a la vesina. Faudriá pas que siá anat córrer e qu’aja agut un accident. 48 ans. Eu, qu’a jamai fach d’espòrt subte… Es benlèu mòrt darrier un clapàs dins la garriga.  S’es escanat sus la penda de la carriera dau Tira-Cuòu onte fa son footing. Dos jorns d’espèra sensa novèlas a te rogisar e vaquí la fin de l’inquietud.

Trobaràs enfin ma letra. Letra de solatjament, arrestaràs tei desmarchas alèrta enlevament, sonaràs lo comissariat, geinada. Seràs ridicula. Non. Non. Te vese dire : l’ai retrobat, sénher lo comissari. Vene de reçaupre son envelopa. Òc, es una istòria d’amor finida, sénher lo comissari, nani, m’i esperave pas. Sabe, es pas seriós de geinar una institucion de la republica francèsa per una separacion amorosa. « Òc, diràs, auriáu poscut esperar lei 24 oras demandadas. Òc, eriam maridats. Pas d’enfants. Mai, enfin, sénher lo comissari a partit sensa lo dire ? Pòde portar planh perque la cançon d’amor s’acaba ? »

Ai cambiat de telefonet. Mon i-phone ais escobilhas. Es un autre ieu envolat, l’i-phone dins leis escobilhas au mitan pudissènt deis espinas de peis e dei boitas de Cranc dei Pinças d’Aur. Nani. Siáu pas mòrt. Vaquí. S’aquò pòu te sotlajar un pauc. Siáu pas mòrt mai t’aparténe plus. Pòs començar a faire ta crotz e cargar ta rauba de vèusa e mai se lei tradicions, lei rituaus folkloristas, lei religions nos agradan pas, cargaràs una rauba de veusa negra pasmens. Serà, se vòls, una rauba epsicologica ò simbolica mai la cargaràs pasmens ambe la veleta coma dins lei filmes d’Hitchcock. De tot biais, pòs faire çò que vòls : serai pas aquí per lo veire, Lucia, anciana filha de lutz dins ta rauba de vèusa negra que te tornaràs encara mai vièlha.

Subran, un bruch violent. Lei frens se craman contra lo ralh dins un crenilhament intenable. Cracinaments. Olor de cauchó brutlat. Tot belugueja e tot s’amorça. Un chinàs-lop nifla entre mei cambas.  D’autrei chinàs-lops niflan d’autrei cambas e d’autrei viajaires que s’exclaman en catalan, en occitan, en arabe ò en francés. D’òmes de negre vestits coma de robocòps se bandisson dins lo vagon. Onte siam ? demandan lei viatjaires. Siam a Perpinhan, dise en agachant lo panèu d’indicacion blau sus fons blanc. Lo centre dau monde. Lei robocòps nos fan sortir sus lo cais. Serà pas lòng, dònas e sénher. Dubrisson totei lei valisas, totei lei sacs. Fai un calimàs que te dise pas. A calat, la tramontana. Plan vigipirata, çò dison. Plan vigipirata. Tot ara, parlave de defuntar. Es coma aquò que se viu una separacion. E la violéncia ? Parlem ne’n de la violéncia. Egoista, e mai dins ta dolor, viuràs la violéncia de mon despart coma vive ara aquela secossa policièra dins aqueu trin ?

Quant de temps esperam aquí dins lo solèu que tomba ? Lei catalans, leis arabes, lei francés dison que se lei policiers fan aquò es que i a ben una menaça a un endrech. Un policier tot en medalhas se presenta e nos ditz que non. Non pas. Qu’es una verificacion costumièra. Ma fista. Lei crese pas.

Mentre que me paupan e me furnan, me dise : me van pas faire lo còp, un còp de mai ? L’esglari, tornamai. Siáu estat traumatizat per leis eveniments francés a n’en faire de chauchavièlhas. Ne’n faguère una malautiá. Me remente, dolorós, de l’atemptat istoric a París. Sabon pas lei policiers catalans coma, lo 13 de novembre de 2015, ai viscut lo meme furn dins una gara SNCF quora tornave d’un acamp sindicau (aquí te dise la veritat, ère ben a París aqueu jorn d’aquí, per lo SNES e non pas ambe ma calinhaire) lo jorn onte an tirat sus de joves e de femnas dins leis estadis e lei cafés ? Èra lo matin. Ère a esperar davant lo bar dau Trin Blau per m’entornar a Nimes. A l’epòca viviam dins l’apartament de la carriera generau Perrier.  Èra la debuta de l’après miegjorn. An empachat lo trin. An sortit lei valisas dei gents ja installats. An sortit lo monde dau trin. Vesiáu aquò dau bar-restaurant, lo Trin Blau. Puei, nos faguèron davalar sus lo cais, faliá quitar lo bar que menaçava de petar a l’anoncia d’un còp de telefone anonime, nos faguèron assetar sus de bancs, lei mans sus la tèsta. Nos furnèron totei. Esperavan la mòrt a un moment ò a un autre, aqueu jorn d’aquí. I aviá ben una menaça a un endrech. Puei parlèron de faussa alèrta. Tot rintrèt dins l’òrdre. Lo trin partiguèt una ora puei. Rintrère a Nimes. Fagueriam l’amor a mon retorn, convenablament, coma de costuma. Dormiguère coma una soca. Una sèt me sequèt la garganta au mitan de la nuech mentre que dormissiás e me desrevelhèt malastrosament.

La nuech, fau pas dubrir leis ecrans. Sus lo Face Book, recebiáu de messatges d’amics ò de familha parisenc, me mandavan de causas ansin : « siáu a l’abri, t’en fagues pas. Risque ren. » Compreniáu pas. Qué ? Perqué m’inquietar per d’amics, de cosins, que me plantèron aquí en Provincia mentre qu’elei fasián son mestier sus París e m’ignoran en temps normau completament que siáu pas nascut dau bòn costat de la borgesia, perqué me donan ara, sus aqueu malhum sociau, aqueu signe de vida ? Son-ti pròches de la mòrt ? Perque aguer crenta per leis amics oblidats ? Perqué m’escrivon subte ? Qué riscan dins un país liure coma França ? Èra-ti ligat a l’afaire dau trin ? Non pas. Dins la nuech, lo chaple anonciat aviá près. Aquí, aluquère la television e veguère l’orror. Aviáu agantar lo bòn trin, a la bòna ora, ieu. Aqueu de la marrida alèrta. Ère partit sens auvari. Èra lo bòn. Mai tard, mentre que dormissiáu plan planet en Occitània, d’òmes avián tirat sus de joves sus lei terrassas dei cafés a la capitala.  D’òmes avián ensajat de faire petar un estadi. La velha, lo 12, aviáu passat la serada en terrassas ambe lei sindicalistas a beure e a cantar. A un ser pròche, a un trin pròche, a un café ò a un match pròche e ère mòrt sus la terrassa d’un café parisenc. Lo baticòr me prenguèt tota la nuech. T’ai pas desrevelhada. Podiás pas saupre coma es de passar pròche de la mòrt. Puei, va sabes, siáu anat en cò dau metge de jorns e de jorns. Ieu, que malauteje jamai. La paur me preniá leis oras, lei minutas de ma vida, de mon sòm, de ma vida videnta. Sabe brica pas se sabiáu encara ensenhar davant leis escolans. La paur me bailejava. Ambe difficultat, la paur, pauc-a-cha-pauc. Lei terroristas ganhavan dins ma persona. Lo piéger èran lei moments onte fremissiáu sensa rason ambe l’impression qu’una ombra negra m’esperava dins lei parkings dau licèu per m’estrangolar quora m’entornave a la veitura lei sers d’ivèrns onte leis cors cabussan dins la nuech.

Uei es dins la gara de Perpinhan que l’istòria torna començar. Mai, nani. Ai pas paur. Sabe que se ne’n sortissèm sempre d’aquelei paurs. E un còp de mai, es bòn. Nos furnèron per pas ren. Sabe çò que marcha ara : dins aquestei moments, pregue la Santa Maire, marcha sempre e mai siguesse pas catolic. Fau dire que m’invente lei mòts de la preguiera tant siáu pas anat au catechisme per educacion puei per conviccion. Un atemptat d’evitat ? Sabe que siáu nascut per escapar ais eveniments de l’istòria, ara. Siáu un Highlander.  E sabe pregar la Santa Maire a mon biais.

Un pauc forçat de sortir sus lo cais, ai sentit la calor de Perpinhan. Semblava au temps douç de Barcelona coma un micro-climat dins l’ivèrn, coma una parentèsi encantada quora vau, a la chut-chut, rejónher Alina.

Lei rendètz-vos esconduts amb Alina a Barcelona.Quora lo mistrau de febrier nos entretaia lei labras sus lei còlas de Nimes, lo temps nos carreça a Barcelona. La vese. Lei braç grands dubèrts. Alina a vint ans de mai que non pas tu. Mai saup viure. A viscut l’aventura : a pas viscut la fac. Es responsabla d’un musèu d’art contemporanèu, lo MACBA. Conéisses pas. T’agrada pas l’art contemporanèu que consideras coma de dessenhs d’enfants. Parlam de Tapiés. Regretam lo temps dau café lo Pastís. A barrat. Barcelona perd de sa catalanitat. Lo barri gotic es pas plus lo barri gotic. Lo barri gotic es alemand ara. Me fa rire. Lo barri gotic es per lei toristas alemands. Nos empacha pas de tastar de tapàs congelats sus lei botas dei bodegas. Fumam coma tot lo monde aicí, lei megòts escampats au pé dau bar en fusta. A la fin dau sejorn, ai sempre enveja d’una ensalada vèrda tant engolissèm lei Gin Tonic (es un art, lo Gin Tonic catalan), lei patatas bravas e autrei croquetas. A mon tornar, as jamai sentit que tubave enlai ? I a benlèu un briu que me niflas pas plus coma lei chins dei trins. M’enfin quora lavas mei vestits, deves ben sentir l’odor d’una autre e l’odor de la cigareta.

Programa dau viatge ? Pòu t’interessar ara que sabes que siáu pas mòrt. Anarem pas sus lei Ramblas, Alina e ieu. Lei Ramblas an perdut sei gàbias ambe seis aucèus qu’encantavan lo plan. Lei Ramblas son de causas per toristas japonés (alemands, japonés… ai en òdi lo monde entier, va fau dire). I a de palhassas que jògan lo mime Marcèu. Leis aucèus son pas plus en preson, remplaçats per de paëllas congeladas per chinés, japonés, francés e alemands que s’i conéisson pas. Siáu crudèu, un òme crudèu. Es ta fauta. La fauta a la vida que m’a bacelat perque ma vida, m’as retengut de la viure, jove.  

E pique, pique, tornamai, dins lo trin dins la musica de la maquina que s’embala per ragantar son retard. Remarcaràs que la soleta causa que prenguère es aqueu PC. Sabe, i a totei tei cors dedins, dins lo disc dur e as pas fach de còpias. As tot estampat e recaptat dins de quasernàs. Fas pas fisança a l’informatica e ai hackers rus. Coma vas faire a la rintrada ? Vas tot tornar picar sus un ordenador mai, sus un autre disc dur ? E ben, cambiaràs tei cors. Te fau cambiar. (Rire cinic). Es per ton ben que partisse. Ò ton mau. Finala, te laisse tot : lo ben que te restarà es l’ostau. T’ai raubat ton arma.

T’escrive una letra papier. Trobarai ben un café internet per estampar lo papier, lo resquilhar dins aquela envelopa, qu’ai ja lipat lo sagèu, qu’ai ja emplenat l’envelopa per pas plus escriure l’adreiça francèsa dins lo país qu’ai causit ambe la novèla femna qu’ai causida. Ai pres corrier rapide, per lo sagèu, finala, patiràs pas tròp de l’inquietud. Me sòbra un fond bon. Lo perfum en spray dins ma pòca. N’i a que diràn qu’es mai simple d’èstre quitat que de quitar. 

Me vaquí sus lo plan reiau, a l’ombra d’un paumier, a gloglotejar un café acompanhat d’un bikini, aqueleis entrepans tant pichonets e gostós. Alina m’arriba de sei grands pèus blonds, sa talha de vèspa, una cigareta longa a la man. Une femna vertadièra. Me demanda çò qu’escrive. Li explique que siás importanta, que te deve lei promièrei minutas de nòstra novèla vida que farai sensa tu e que, doncas, siáu un òme d’onor, te porgisse ma respelida. Lo poton que me fa remplaça lei nòstres, envolats elei tanben : dempuei quora ai pas tastat ta lenga ? Ta boca ? Tei darniers potons èran sus mon front per me demandar s’aviáu pas freg davant Tele Foot, se voliáu ma cubèrta. Quora torne legir aquela darnièra linha sabe pas se deve rire ò ben plorar.

Tusta fòrt lo solèu. Alina me demanda se pòu agachar ma letra, ta letra. Me refuse. Siam dins lei darnièrei minutas de nòstra intimitat, Lucia. Alina, a lo temps. Penja sa tèsta sus mon espatla, coma aquò, plan planet. L’avenir e lo bonaür dins la solelhada fan sa corsa sus leis arcas dei terrassas. Tot ara, anarem descubrir l’apartament que crompam, au barri de Gràcia. « Mai coma vas l’estampar ta letra e la mandar ? » me demanda Alina. Lo Macba es trop luenh. Me ditz que coneis un estampaire pròche dei Ramblas, un ciber café ambe d’estampadoiras, per anar mai lèu, per jogar mon jòc de quasi dirècte. Farem una còpia papier de la letra. Vòle pas lei Ramblas. M’agradan pas lei Ramblas. Es per lei toristas alemands gotics que manjan de paëllas congeladas. Mai es per mandar la letra, l’estampar au mai lèu, se desbarrassar au mai lèu dau passat e de tu, Lucia. Me ditz qu’un mail seriá estat mai simple. Dise que m’agrada mielhs l’intimitat dei letras e qu’un mail es tròp violent. Li dise que la letra es l’acte de dubrir l’envelopa, es la gestula dei desparts. E la letra te fa esperar. Me demanda, s’es tant intime, perqué pas escriure a la man ? Li dise que l’escritura a l’ordenador es mai velòça e seguís sensa crenta, sensa lassitge e raturas lo fiu de ma pensada. Tòrna dire : « mai perqué pas un mail ? » A pas de criticar, es ma mèsa en scèna per mon darnier escambi ambe ma femna. Vòle pas laissar de traças per la polícia mai que mai e vòle que son inquietud siá tant granda coma es estat nòstre amor. Alina m’agacha. Se disputam pas. Se disputam jamai. M’escota. Troba aquò traç que romantic, fin finala. T’avoe, Lucia, que la letra papier m’ajuda per recuolar lo temps de mon coratge e de ma veritat avoada. Siáu pas d’aise dins la pèu d’un traite. 

Ara, li prene la man, Alina se freta lo front contra ela, coma lo fan lei cats. Aquí mei darniers mòts per tu. Anarem lèu estampar aquela letra au ciber café, la pagarai, la signarai d’un estilo dei colors dau Barça crompat dins una botiga tenguda per una chinèsa. La tencha de ma signatura serà ma darnièra veritat per tu. A. Non. Pas la darnièra. Dins un recanton de l’envelopa pensarai de resquilhar una goteta de mon perfum que remplaçarà mon odor carnala a jamai partida de l’ostau. Quora auràs tròp mau, dubriràs l’envelopa, de temps en quora. Vaquí. Serà la darnièra pròva de mon existéncia per tu. L’odor sus l’envelopa.

T’ai ben aimat, Lucia.

Ton Andrieu.

Nòta de l’istorian : Ansin s’acaba la darnièra letra d’Andrieu Eissame a sa femna avans de faire emportar amb Alina Loís per la camioneta-aret que tuguèt 14 personas sus lei Ramblàs de Barcelona, lo 17 d’agost de 2017. La letra arribèt en França lo 19, coma previst. Lucia Eissame ne’n faguèt don ais arquius de Barcelona en memòria dei victimas. Es per aquò que vos la pòde legir uei. Ambe lo perfum sus l’envelopa.