Malatèrra

Lo film Malatèrra es estat realizat coma un film d'espionatge epic, misteriós, policier e fantastic per lo secret que suggerís. Film negre de Felipe Carrese l'avèm descubèrt en 2003 en fuelheton sus lei ecrans de França Television. Interessant car la lenga causida es pas sacrifiada per lo cinéma e qu’afortis naturalament la narracion. Ajuda l'òbra d'art qu'es pas a son servici. Se normaliza.  La nota d'intencion resquilhada dins lo DVD explica: «Una dei particularitats d'aqueste projècte originau es qu'una granda partida dei dialògs es parlada en occitan, (sota-titolat en francés). Aquesta causida pega au realisme istoric e geografic essenciau a la desmarcha narrativa e artistica dau film, l'istòria se debanant en 1916 dins un mas isolat deis Aups de Nauta Provença ». L'analisi dau generic nos permet de descubrir leis intencions artisticas dau realizator: occitanistas, (rai!) mai istoricas e  finalament  cinefilas qu'es en quauquei menas un omenatge au bèu cinéma popular. 

Lo generic de film fa lume sus leis intencions artisticas e narrativas dau realizator. La tòca principala dau film Malaterra es de mostrar qu'un film se farga au país: la cançon dau generic Malatèrra es compausada per lo grop Massilia Sound System, grop de Marsilha que viu amé succés de seis produchs musicaus (sensa passar per París) quora Comic Strip, l’ostau de produccion ven dau terraire, de la mema vila. Lei co-productors dau film venon de Corsega (França Tres Corsega) e dau nòstre: França Tres  Miegterrana. Fa pròva qu'un grand projècte audiovisuau que se decentraliza e capita. 

Pasmens se lo film foncciona es que sa rigor artistica es de mesa : l'escénario es escrich a tres mans amé un apondon fòrça important. Aqueste d'Eliana Tourtet que fa la jornalista a França Tres per l'emission Vaquí e qu'es estada causida per faire parlar leis actors dins la lenga vertadiera dau canton causit. 

A la volontat dau bòn parlar, vaquí lo bòn jogar. Actor principau, perque botat a la promièra plaça dau generic, Rogier Pasturèu jòga Leon Morgon. Es un grand dramartuge (escriu de peças per lo tiatre de l'Aubatròs a Carpentras) e es un bel actor conegut per son bòn saber de l'Occitan que lo parla dau breç. Son mestier dau tiatre, nautament artistic, a pas jamai demenusit son interest per la lenga. Segonda actritz presentada aicí: Lea Coulanges, professionala de l'Aubatròs que, dins la vida vidanta, jòga la máger part de sei peças en occitan e ne fa la meteira en scèna.  Afogada per la lenga, perque ne viu, lo film fa sa promocion artistica. Batistina es abitada per la chata dau grand autor e occitanista Pessemesse ; ensinhada dins lo bilinguisme tre la naissença, resta una locutritz naturala de la lenga. Enfin trobam Felix, jogat per Laurens Revest, occitanista e presentator de l'emission Vaquí.

Lo film Malatèrra bota en evidéncia leis artistas de l’ombra, essenciaus a la societat nòstra, d’una qualitat remirabla, populars au país, mai soventei fes oblidats per la television franchimanda.

Dins l’escenario, la causida dei noms provençaus e ancians pegan a l'istòria de França e a un temps marcat. La religion marca lei pichons noms coma Maria-Celesta (que cargarà ben son nom dins la seguida de la narracion perque es illuminada) ò Leon Morgon (la morga estent una religiosa en occitan). Barjareou, escais dau faus sordat alemand, lo « èu » ortografiat a la francèsa en « eou » marca l'occitanitat risoliera dau pichon nom. Enfin, l'etimologia dau mòt Malatèrra anoncia ben lo malur (son leis indiças per lo film). La rasiga « Mala » (qu'òm tròba dins lei noms de luòcs de la Vau-Clusa, coma lo vilatge de « Malamòrt ») marca un nom amenaçat per lo malur e la fin fatala e tragica.

Se la produccion demòra locala siam pas dins un film regionalista a la nostalgia aisida. Non, lo temps passat se remarca per lei fotografias jaunas que sotalinhan una nostalgia istorica. D’efiech, òm remarca per la foto colorizada a l'anciana, dins de tonalitats « sepia », un imatge de carta postala d'una Provença d'un còp èra mai que cabussa jamai dins lo folclòr mercés una set de realisme vouguda per lo realizator: lo faudau, lei raubas lòngas, lo chinhon dei femnas, l'ostau de pèiras e  lo mas dei Nauteis-Aups. Aqueleis imatges vielhs e jaunes dau passat de familha fan referéncia tanben ai fotografias de Felix, lo joine dins l'istòria que balha un efiech realista de testimòni au racònte. Coma una pista, una dralha vertadièra, nos  pertocan per aquò lei dessenhs dau sovenir dau Felix qu’anoncian un personatge intelligent e sensible: la cadièra a la fònt. Lo veirem dessenhar per la seguida dins la ficcion.

Aqueu sentit de nostalgia passa per la musica trista, la balada compausada per Massilia Sound System mai passa parier per lo moviment caméra lentós, mena de travelling sus una paret onte son placardats leis imatges de familha e de guerra.

Lo generic ajuda per la tonalitat dau film qu’oblida un element máger de l’istòria : lo fantastic. Malatèrra evòca la preséncia d’una treva mai aquela preséncia es pas mostrada. Serà just suggerida per lei paraulas dau Massilia: « foletons, diables, la mòrt, l'espavent ». Dins l’ensems d’aquela introduccion la nostalgia l’emporta sus la negror e anoncia gaire una istòria de paur ò de misteris. Benlèu per enganar l’espectator qu’espèra una bòna d’istòria dau terrador dins un patés de telefilm. Serà susprés per la seguida...

Situir la narracion dins l’espaci e dins lo temps, vaquí lo ròtle dau generic. Demest lei cartas postalas e lei fotografias de la paret, vesèm de peluts au front, amé de canons, imatges surament d'arquiu que servon de monstrar l'autenticitat de la narracion e la marca coma istòria realista.

Mai Malatèrra, per nautres, es, promier, una òbra de cinéma, utiliza sei còdis lei mai simples. Ansin, lo nom dau realizator marca la fin dau generic, coma un generic classic dins la règla de la ierarquia dau cinèma. Carrese es famós per sei racòntes negres que se debanan a Marsilha. Es tanben un acostumat de l'audio-visuau. Malatèrra anoncia la debuta d'una seria de sei films qu'utilizaràn una lenga regionala. Mai, cinematograficament parlant, es lo grafisme dau títol que nos pertoca lo mai, marcat dins de letras capitalas que fan pensar au oèstern. Carrese ren omenatge ai genres populars. Dins un format en 16/9 que fa surament pensar au cinemascòp dau temps passat farà referéncia de lònga au genre per la presa de vista de paisatges bèus onte corron lei chivaus e leis òmes. L’omenatge cinematografic au genre american sublima Provença.