La Ròca dei Gabians 9 - Un pauc de tafanari...

Capítol sèt

Istòria deis ors

Mon reire-oncle Babolein Macabuòu, mèstre calafat a bòrd de la corveta la Muscada, navegava dins la mar Glaciala, qu’es una mar onte, coma son nom nos ditz, es aisit d’agantar lei dets gòbis mai, pecaire, ont es malaisit de pescar d’argent. Un matin, la Muscada se desrevelhèt tancada dins lei glaças. Impossible de faire abans ò de faire arrier. Impossible de dire : « Passatz, Muscada ! » Li restava pas qu’a ivernar dins la companhiá dei fòcas e dei balenas, en vista dau Spitzberg, una encontrada clafida d’ors blancs. Un jorn que Babolein èra a erborisar, se trobèt nas a nas ambe cinc ors blancs fòrça bèus, e que, coma lo veguèron, en cabocejant, venguèron s’alongar a sei pès en li lipant lei mans. Mon reire-oncle pensava pantaiar. Se disiá sensa dobte quauque ors de sa conéissença : mai aviá bèu furnar dins sei relacions, li semblava ben que lei vesiá  per lo promier còp. Lei cinc ors l’acompanhèron d’un biais cortés fins au bòrd, e partiguèron qu’après èstre montat sus lo pònt. Le lendeman, rescontrèt d’autreis ors que se mostrèron a son egard ambe la mema onestetat, e desempuei rintrèt pas fins a son batèu sens èstre escortat per una chorma d’ors que lo seguissián coma de chins motons. Podètz creire que sus la corveta èra pas question de quicòm mai. Aviam acabat per reconéisser que lo mèstre calfat teniá de la natura lo don de rabir aqueleis animaus e de leis aprivadar a promièra vista. Lo cirurgian dau bòrd, qu’aviá fach sei classas, explicava aquò per un fluid que tractava de magnetic, e que, a son dire, sortissiá de la pèu de Babolein per intrar dins la pèu deis ors. Quora lo desglaç arribèt e que la Muscada posquèt partir fin finala, fuguèt un còp d’uelh encantaire : mai de quinze cent ors li faguèron la conducha  a la nada, e l’aurián seguit coma aquò fins a Brèst, se mon reire-oncle, dins l’interèst deis ors, lor aguèsse pas aconselhat de s’enanar. Babolein d’espereu se sentissiá pertocat. S’èra estacat a aqueleis ors e se disiá que remplaçariá malaisidement tant d’amics fidèus.

Tres ans puei, mon reire-oncle se trobava a Brèst. Un ser que passejava sus lo cort d’Ajòt en societat de matalòts, totei bòns dròlles e demandant pas qu’a se divertir, se meteguèt a contar çò qu’èra arribat dins la mar Glaciala ambe leis ors blancs dau Spitzberg. Risián totei coma de calucs e tenián tot çò que disiá lo mèstre calfat coma de cracas e coma trufariás. Sus aquò, venguèt a passar una mena de Savoiard que cargava una monina a son braç, e menava a la cadena un orsàs pelut, emmoralhat de correjas. Èra l’afaire de Babolein, que li ofriguèt d’escometre doas peças de quaranta sòus qu’aquel ors s’anava alongar a sei pès e li lipar lei mans. L’escomessa fuguèt tenguda per Glaudí Calamèu, qu’èra, eu tanben, de Poliguen, e mèstre calfat a bòrd dau Saumon. Toteis ensems, faguèron tant e tant, que lo Savoiard consentís a levar lo morralhon de son ors e a lo laissar per un moment en libertat.

Babolein Macabuòu s’èra tancat davant la bèstia, e l’agachava entre lei dos uelhs e li escampava son fluid a la cara. Fau creire qu’èra esvanat lo fluid ò qu’agissiá soncament sus leis ors blancs, car subran l’ors negre, en luòc de s’alongar ai pès de mon reire-oncle, se quilhèt sus sei patas de darrier e faguèt mina de voler se gitar sus eu per lo devorar. Coma se reganhava lo faus amic, Babolein, obligat de reconéisser la marrida qualitat de son fluid, jutjèt d’espereu qu’èra vengut lo temps de jogar deis escampetas.  Faguèt veire lei talons, mai, a l’encòp, mostrèt  son tafanari, e fuguèt pas sensa pena que fagueriam se desarrapar la bèstia que veniá de l’agafar per aquí. Vaquí, coma venguèt que Babolein Macabuòu, mon reire-oncle, aleujat de doas peças de quaranta sòus e de doas peças mai, passèt sièis setmanas sens aver de que chicar, e sens aver de que s’assetar lo restant de sa vida. Vengut vièlh, se congostava de contar aquela istorieta ; la racontava drech, segur, e mancava pas d’apondre, après la fin de son racònte, que faliá  se fisar deis ors coma deis òmes.

D’après Julí Sandeau, La Ròca dei Gabians (1871), Edicions Famòt, Genève, 1980.