dijous, 13 de novembre del 2008

lo grand cambiament

Fèsta au restaurant Cabran. Parlam de tot e de ren. Grau, Clo, Aud e ieu. Se contam leis abituds. de la vida vidanta. Lei detalhs que fan rire. Grau conta coma cada jorn s’aubora. Conta coma aplanís lo cossin sus lo morre per escapar au jorn. Ditz qu’es un òme de la nuech. Coma lei suça-sangs a lo solèu en òdi. Aplanís lo cossin sus lo morre, benlèu, aquò lo conta pas, per estofar lei lagremas secas de son esperit desvariat. Es l’ora de la metamorfòsi. Abans amé l’ancian director aviá pas d’oraris. Anava ben a Grau qu’a un fonccionament personau e que fa que capita traç que ben dins son mestier. Sens oraris mai amé d’oradas de creacion viva e d’imaginacion en rambalh dins la tèsta. Nos fa rire. Ditz qu'au levat, la negror magra de son pèu li fa coma una duveta d’un vilan marrit canard escapat de la nissada. Parpalhàs. Espigas. Grau, blancàs, a la cara d’un filme mut. Pichonet, sens còu, negre blanc, biais a la Chaplin, es Grau. Sa cara carga lei stigmatas dei fèstas un pauc tròp cargadas de son eterna joinessa. Lei matins « normaus », Grau raconta, galhard, que pren son temps. Ditz qu'es un malaut. Un afogat d'informacions. Se fa plan planet lo cafè davans una cadena infò de la TNT. E quora a lo temps - a de longa de temps, es un rampelaire - se crompa Liberacion qu’a ben perdut e engolis un autre café a la terrassa dau Sarc. Grau saup viure. Grau saup relativizar amé lo temps. Es dins la cultura, mai trabalha au cafè, se volètz...

Grau, set ans fa qu’es lo responsable deis eveniments culturaus de la vila d’Agradà. Es un fadòli que faguèt venir de fuòcs de Versalha sus lo tunèu de l’Empont qu’es un monument roman força prisat per lei toristas d’aquí. Se ditz, que dètz ans fa, faguèt cantar La Mano Negrà au mitan dau tunèu. Un casco sus la tèsta dau public e dei musicaires. Lo concèrt èra a gratís. An aquèsta epòca, la cultura èra prioritaria sus tot. E li aviá pas de normas de seguretat a la con. Desenant, tot cambia. Cambia lo director, garda lo decòr. Lo director vòu cambiar de linha budgectària. E la crisi l’adoba ben, au director. A d’amics dins la cultura, se sent, que farián mielhs que Grau a son pòste. Es aquò que dèu pensar, lo director, en levar lo bonjorn a Grau, qu’es un optimist nascut. E òc la crisi l’adoba ben quora gausa parlar a son personau, au director : « Es la crisi. I a pas d’argent dins lei caissas. Siáu nafrat, es ansin. Benlèu que deman aurem d’autrei prioritats que vos. » E lo director part dins son burèu, s’embarra a clau. Clò ditz que jamai l’ancian director s’embarrava pas coma aquò. A clau. Aquò tapa sus lei nèrvis de Clò, Aud, e Grau. Aquela manca de comunicacion mentre que trabalhan de lònga amé un barrutlaire vò l’Internet. E se pòdon pas parlar d’un burèu a l’autre. Clò òbra a costat dau director. Li tapa sus lei nèrvis. L’autre jorn, au restaurant Cabran petava lei plombs en manjar sei noodles asiatics. S’engolava la sièta coma un manga amé una bocassa de pelican. Sens mastegar.

Aquèste matin, Grau se vei anonciar un cambiament de l’estatut dei personaus. Imagine que davalarà doçamaneta a çò que dèu èstre la sala d’acamp. Clò e Aud, que son de chatas normalas deis annadas 90, nivèu bac, cultivadas, bilingas ò trilingas, meis amigas de fèstas, de filhas simplas mai normalament educadas per l’escòla de la republica, davalaràn am’èu. Imagine que l’esperaràn dins lo corredor. Benlèu, qu’an aquèste moment se sentirà coma lo jorn de l’orau au bac : una caga sens nom. Ò alara, amé l’exageracion dau moment benlèu que se sentirà coma un condemnat dins lo corredor de la mòrt. Nimeño abans la darnièra corridà. Es un periòd onte fau faire sa crotz sus çò qu’òm aima faire.

Faudrà rintrar dins lo burèu. Lei taulas, leis unas fácia ais autras. Aujornd’uèi Grau se trufarà pas dau director en mandar de textòs risoliers sota la taula. Mòde silenciós. Per lei textòs e èlei. Siegue lo capolier va anonciar que Grau sarà a la comptabilitat. Siegue li dirà de tornar bravament a la vila d’Agradà s’escondre dau solèu, dins sa cambra, amé son cossin.

Dins mon imaginacion la vila d’Agrada èra disparièra de la vila de Tam. Dichotomia. Maniqueism. La vila de Tam èra la vila dau retrach, dau pojadisme, de la fin dei libertats culturalas ont podiáu gaire subreviure que per obligacion professionala. Mai lo fach s'acontentava d'èstre localizat sus un recanton provinciau e vergonhos dau pais. La vila d’Agradà èra la vila espanhola, latina, duberta, sens diferéncia sus lei lengas, lei culturas, lei colors de pèu. La vila de la tchacha. Au solèu luminós. Clafida de gens optimists. De tèstas d’artistas mancats ò capitats. Meis amics caricaturaus. Sortits dei filmes de Fellini. D’amics que manjan. Que begon. Que son. Mai l’espaci luminós, coma un lume de tiatre sus l’empont negre, se redusis sus una ponhada de personas lassas que comprenon pas perque s’arrèsta aquí lo progrès dau bonur professionau. La libertat dins un air bag.