dimarts, 9 d’abril del 2019

La Ròca dei Gabians 7

C.5
La Ròca dei Gabians

L’estèu onte venián de s’encalar s’epandissiá a l’entorn d’un rocàs solitari dei formas tormentadas e de l’aspècte remirable, e s’arborava tot bèu just au mitan coma una bèla fortalesa. La mar ne’n cubrissiá jamai la cima que servissiá de refugi nuechenc ai gabians de l’encontrada. Ansin se sonava la Ròca dei Gabians coma se disiá au país. La Ròca dei Gabians ben coneguda dei navigaires signala ai bastiments que venon dau larg la mar dei bas-fons que l’environa e  servís de remarca per passar Forn e Blanca, que son dos estèus perilhós, situits pròche de l’intrada de Lèire.
Segur, fasiá pas rire aquela situacion. Pasmens, coma èra òrra, sentiguèron, en s’arborant, un sentit de desliurança. La traucada que venián de faire aviá inspirat tant d’òdi per l’aiga que mostrèron fòrça jòia quora sentiguèron sota sei pès un quicòm de resistent.
Quanta jòia corteta ! Tombava lo calabrun, de qu’anavan faire ? Cridèron a la fam, totei.
Èran de drollets, mai tanben de bòns bravets. Aquelei qu’avián sei gostarons dins sei pòcas ne’n amassèron un molon que partajèron en bocins d’una mema part, e cadun aguèt la siuna.
La toalha fuguèt lèu mesa.
Apodèron au menut, aquò sembla de bòn dire, quauquei musclets, quauquei cauquilhatges qu’avián culhits, en furnant sota lo varatge, ai radièrei lutz dau calabrun.
Dintre lei brigas que lo barquet, en se petant, aviá gitats sus leis estèus, se trobava una envinadoira mitat clafida d’una mescladissa d’aiga e mitat clafida de rum : cadun ne’n beguèt una golada.
Bastava pas que de s’adobar per la nuech. Se ditz que lei nuechs passan lèu. Es dau vejaire d’aquelei qu’espèran un bòn liech, sota una teulissa ben cubèrta e una cambra ben tampada ; quora lo varèc te servís de matalàs e l’illòt de cambrilhon, benlèu que pòs pas ne’n dire tant.
Èra estada cremanta la jornada ; freja fuguèt la nuech.
Amolonats au pè dau rocàs, tremolavan dau freg e ploravan dins l’escur que ponchejava. Marc, d’espereu, sota sa bloda e dins sei braias d’estiu, començava de se pensar que leis illas desèrtas èran de residéncias pas tant magicas qu’aquò. Legoff quitèt sa matelòta e li carguèt sus leis espatlas ; Sant Martin pecaire n’auriá pas balhat la mitat.
Legoff deviá grandir de cent coidadas ; anava mostrar que çò que pòdon, e mai fuguèsson d’enfants, dins lei situacions perilhosas, la preséncia d’esperit, lo coratge e la resolucion.
-       Mocatz-vos, çò diguèt Legoff, e escotatz-me. Devriatz èstre vergonhós de plorinejar coma fasètz. Siatz pas plus d’enfants, caspi ! Tu, Cambajonet, manjas tei sèt ans dempuei lei darnièrei sardas. Tu, Porniquet, ne’n faràs uech ais arencadas. Tu, Macabuòus, siás pròche de tei dètz. Tu, Mascaret, podriás quasi cauçar lei bòtas de ton ainat ! Restètz pas aquí, amolonats coma un tropèu de fedas pendent l’auratge, rementem-nos que siam totei fius de marins e que nosautres farem lo marin un jorn. Lo volètz reveire Poliguen, lei volètz retrobar lei gents vòstres ? Respònde de vos a condicion de m’obeïr e comandarai a d’òmes.
-       - Aquò òï ! Aquò òï ! cridèron totei d’un còp, electrizats par aqueu lengatge dei bèus. Comanda, e obeïrem. Siás tu, Legoff, lo nòstre capitani !
Èran totei estats breçats, tre l’atge lo mai tendre, per de racòntes de naviris que se perdián, de chormas escampadas a la còsta. L’imaginacion s’èra familiarisada d’ora ambe lei dramas de l’ocean ; sabián forra-borra e coma l’avián ausit dire tot çò que se fa a la mar pendent aquelei scènas de destressa.
-       - E ! Be ! tornèt prene Legoff, se me fau lo vòstre capitani, faretz mon estat-majòr. Consultem-nos ; cerquem totei çò mielhs de faire a l’endrech que siam. Que cadun dòne son vejaire e decidirem puei. Es coma aquò que se passa dins totei lei naufragis. Se dubrís la sesilha. A tu, Cambajonet ! Parla promier.
-        - Çò que ne’n dise ieu, diguèt Cambajonet d’una votz mascla, es que fau tirar de  còps de canon fins a çò qu’un bastiment de passatge nos entende e venga nos recampar.
-       - N’avèm pas de canon, diguèt Porniquet.
-      -  Pas mai que de podra, diguèt Mascaret.
-       - Me ne’n trufe, tornèt prene Cambajonet. Me demandatz mon biais de pensar, lo dòne. Siam pas forçats de lo seguir.
-      -  N’avisarem, tornèt prene Legoff. A tu, Macabuòu !
-       - Çò que ne’n dise ieu, diguèt Macabuòu, es que faudriá escaladar lo rocàs, e, quora seriam d’amont, cridar ambe fòrça fòrça en fasènt de signes de nòstrei mocadors.
-       - A tu, enlai, Francés Guilhamin ! Siás mens grand qu’una quilha ; mai es,  se ditz, dins lei pichòtei boitetas que se tròban lei melhors enguents. Que ne’n pensas ?
-       - Çò que ne’n dise ieu, respondiguèt un fielat de votz, es que nos faudriá escriure una letra, la botar dins una botelha puei, e l’escampar a la mar, puei.
-       - E tu, Parisenc, as un quicòm d’apondre ?
-     -   Ieu, rebequèt Marc, dise que faudriá tombar un arbràs, e, après lo pètge cavat ambe lei cotèus, montar toteis ensems dedins per tornar a Poliguen.
-       -  Pas coma aquò, diguèt Porniquet ; es un radèu que nos fau bastir ambe de plancas dau barquet, e puei tirarem au sòrt per saupre quau d’entre nos seriá manjat promier per nosautres.
Lei sòcis dau consèu, que s’esperavan pas an aquela mocion, qu’avián pas previst que posquessiam arribar a un punt tant naut, fuguèron estabosits. Cadun d’elei, l’aurelha bassa e lo menton sus lo gavais, se liuriá en silenci ai meditacions lei mai seriosas. Legoff, d’espereu, aviá perdut de son assegurança. Èra pròche de proposar un amandament, que, se cas es, metriá lo capitani fòra concors. Una reaccion violenta arribèt lèu dins l’acampada. Un crit de revòuta e d’indignacion s’escapèt tot d’una :
-      -  Nani, nani ! m’agrada mielhs de crebar la fam ! a bas Porniquet !
-     -   Pardieu ! apondèt aqueu sensa gaire s’esmòure, es coma aquò que mon papet es estat manjat sus lo radèu de la Medusa !
-       - A tu Mascaret ! Diga çò que ne’n pensas, diguèt Legoff qu’èra preissat de cambiar d’idèa.
-       Ieu, s’escridèt Mascaret d’un biais segur, li vau pas per quatre camins. Ai pas jamai parlat a mieja, ai pas jamai perdut temps a  leis enfielar lei mòts. Çò que ne’n dise ieu es que nos fau partir d’aquí sensa relambi, abans qu’aguèsson remarcat nòstra abséncia, ansin soparem lèu-lèu e resquilharem a la chut-chut dins lo liech nòstre. Quau pòu ne’n dire tant ?
Coma lo vejaire de Porniquet sotelava la reprobacion, aqueu de Mascaret estrambordèt lo monde. Aqueu vejaire tant simple e tant ben exprimit leis apasimèt totei e recampèt totei lei vejaires.
-      -  Òsca, Mascaret ! Es Mascaret que parla lo mielhs ! Te ! Es lo vejaire de Mascaret que fau seguir. Viva lo Mascaret !
Coma fuguèt inesperada aquela ovacion, Legoff, que,  i a pas gaire, s’èra vist aclamat per aquela benda de  caponàs, se deguèt liurar a d’amaras soscadissas  sus la fragilitat de la clamor populària. Tremolèt per la siuna autoritat, creseguèt un momenet a sa descasença.Èra vengut lo temps de portar un grand còp ara e d’agantar un còp de mai lo poder que li escapava.
Coma dins un esquichum pintoresc fasiá porgir e tocava un còp de mai dau dèt tot çò que leis biais de pensar que s’èran produsits èran completament impraticables, pregondament nècis e perfiechament fadòlis, ara cranhissiá pas d’agantar Mascaret sus lei marchas dau Capitòli per lo trainar a la ròca Tarpeiana onte, vira-revira, lo gitèt :
-    -   Va sabiam ben, bòndieu ! s’escridèt, que se fau enanar d’aquí ! Mascaret a pas oblidat qu’una causa : nos indicar lei mejans.
-      -  Coma ! Coma ! çò rebiquèt Mascaret, que ja perdiá l’apès.
-       - S’a vougut se trufar de nosautres, tornèt dire Legoff, me permetrai de li faire observar qu’es pas ben causit lo moment, ara. S’a parlat seriosament, li dirai, a l’esgard d’eu qu’amerita, que, de totei lei vejaires que son estats donats, es lo siu lo mai colhon.
-       - Bota ! L’esperam lo tiu, rebiquèt Mascaret per tenir l’escomesa. 
-     -   Aquí-lo, diguèt Legoff en auçant la votz : furnem totei dins lei nòstrei pòcas e ensajem d’i trobar de broquetas !
Aquò èra talament enebit de tocar ai broquetas e de ne’n emportar que quasi totei ne’n tirèron quauqueis unas dau fons de sei borsons.
-     -   Anem zo, s’escridèt Legoff ambe l’autoritat dau comandaire, es pas un radèu mai es un lenhier qu’anam faire dei plancas de la barca. Fau alucar un grand fuòc que la flama monta tant naut, tan naut, que posca èstre vista a dètz luòcs de la mar. Lei naus, en lo vesent, se dobtaràn ben qu’es pas un fuòc de caminèia ; comprendràn ben qu’es un sinhau de destrèssa ; e nosautres, amolonats davant la brasa coma de calhas a l’aste, puslèu que d’èstre redusits a batre la semèla per se desgordir, se caufarem plan planet leis òsses dei cambas, en esperant que nos venguesson quèrre.
Podèm pas descriure l’efiech produsit per aquelei barjadissas. Cambajon, Macabuòu, Porniquet s’inclinèron davant l’engèni de Legoff ; pron d’un bòn fuòc, aquò bastava a sa glòria.
Solet Mascaret se mostrava testard e afortissiá mai que mai que faliá s’enanar sensa relambi.
-       - Ara, apondèt Legoff, anem totei sus lo pònt ! A l’òbra la chorma tota !
E coma lusissián leis estèlas e que trainava sei companhs, s’endraièt devers l’embarcacion qu’aviá menada d’una man de mèstre e que se tancava sus lo liech deis avencs pregonds onte s’èra rompuda lei còstas. Legoff n’aviá ja explorat la carcassa dins l’espèr d’i trobar un quicòm. Aviá pas trobat que quauquei paquetons d’estopa, quauqueis estraças de tela quitranada, un pigasson, de còrdas e un fiu de canebe. De bada.  D’aqueleis objèctes que se n’en socitarà quora lei galinas pissaràn, l’ajudaràn puei. Armat de son pigasson, ataquèt mai que mai leis flancs entredubèrts dau batèu e mentre que leis espeçava d’un parèu de còps, leis autres ne’n recampavan lei estèlas qu’amolonavan forra-borra a l’endrech que Legoff designava.
Quau a fam, que trabalhe.
Lei plancas que s’esclapotavan, lei brigas que cercavan de chaspon e que se disputián dins l’ombra, leis anars-venirs, l’estrambòrd, l’activitat de formiga que desplegavan sus l’illòt, lei cabussadas que fasián d’esperèlei, siága sus lo varatge viscós, siága en se tustant leis uns còntra leis autres, tot aquò te fasiá alenar  e finissiá per te tornar mai fòrt.
Lo lenhier montava a vista d’uelh.
Brave moment quora lo capitani Legoff environat de son estat-majòr, fretèt una broqueta quimica sus lo linçòu de sei braias, e meteguèt lo fuòc a la tela quitranada  e ais estopas  qu’aviá recampadas dins lo fogau !
Cadun teniá l’alen, totei lei còrs èran a l’espèra.
Promier, aquò fuguèt un nívol de tubèia espés espés que negrejava la nuech.
Lei minutas puei s’escolèron dins una angoissa sensa nom. Enfin ausiguèron lei petejaments de l’embrasament. La tubèia s’esclairèt d’una lusor roginela, de linhas que beluguejavan corriguèron d’aicí d’ailà sus lei promièrei basas dau lenhier, l’incendi ganhèt lèu la cima, e lèu una garbassa de flamas illuminèt lo cèu e lei ondadas.
Aquelei plancas cremadas en signe de destrèssa èran joiosas coma aquelei  borrèias de Sant-Joan. Mascaret èra pas tant urós coma Legoff. Legoff, eu, se congostava dei doçors de sa popularitat aquistadas. N’èran segurs : la flama nauta nauta, clara clara, apelava la crida ai bastiments que tenián la mar ais alentorns ;   cresián totei a la desliurança que veniá, e la saludavan ja d’aclamacions brusentas, mentre qu’aicí dessús lei gabians, desrevelhats en subre-saut, volavan e viravan pròche de seis refugis en quielant d’espavent. 

(de seguir…)