La Ròca dei Gabians 5

»Pasmens, coma la maire tornava èstre enfant, l’enfant se transmudava, d’espereu, e veniá un personatge sornarut. L’avisère pasmens sus leis objèctes que me pivelavan ; donava un còp d’uelh d’aici, d’ailà, e restava silenciós dins son canton. Coma se sarraviam de Croisic, son ramatge calava. Fasiá una toforassa per aqueu après-miegjon d’aquí, que lei flors languissián, que leis aucèus calavan, e me faguèt dire qu’èra a causa d’aquela calorassa que Marc aviá cabussat dins aquel estat de dormilhum. Pasmens, mai anaviam, mai ère pertocada per l’èr de tristum espandit sus son caratge freg, tant viu i a pauc de temps d’aquò.

 »-De que t’arriba, mai de que t’arriba doncas ? Sofres ? Parla, i a un quicòm que te fa mau ?

»Brandava la tèsta e se refusava de respòndre.

»Arriberiam lo sera a Ròca-Bernat. Marc, a pron pena arribat, sopa dau bot dei dents, demanda d’anar au liech, se rotla dins sei linçòus e s’endormís. Finala, marrida jornada, marrida serada . Deviá s’endevenir piéger lo revelh. Ròca-Bernat èra pas conegut coma luòc de delicis, e l’auberga onte eriam davalats semblava pas facha per la jòia deis estajants mai per ne’n ensornir l’esperit ; paure, vaquí lo sejorn de la malanconiá ! Per unenca ressòrga, per distraccion  suprèma, lo pònt de la Vilana. Es d’un aspècte que t’arrapa, aqueu pònt penjat, coma lo fiu de la Santa Verge au dessùs d’un gorg ; testimònia de l’engèni d’un òme. Es tot bèu just se Marc denhèt lo regardar. Li somondère leis alentorns, de faire abanç fins a Nantas, de visitar Tiffauges e Clisson. Se teniá assetat sus una riba, au ras de la rota de Vanes, de mai en mai sorne e pantaiaire.  

»- E ben diga, li demandère per finir, qué vòls faire ? Vòls que s’entornessiam a Poliguen ?

»Me seriáu jurada qu’amb aquela convidacion Marc anava bombir de jòia e me sautar au còu : ne’n faguèt ren. Lo paure drolleton, pecaire, s’avisava pas dau secret de sa destressa : patissiá coma lei plantas qu’òm tira de son mitan e que se passisson sensa saber lo perque. Ieu, d’esperieu, sabiáu pas que ne’n pensar. Èra acabada la campanha ; veniá de batre l’ora de la retirada. L’umor de mon companhonet cambièt pas gaire pendent la promièra mitat dau camin ; mai sa fisonomia s’esclairava a flor e a mesura que s’aprochava dau maratge. Lei promiers bufs dau ventolet lo desrevelhèron sobde ; la musica dei gravas acabèt de lo transfigurar, e coma enfin, per una escavadura de la còsta, apercebèt a l’orizont la linha vèrda de l’ocean, fuguèt una resurreccion, una ebrietat, un transpòrt, una explosion de vida. Tornaviam a Poliguen devèrs la fin dau jorn, e lo solèu aviá desaparegut dempuei un briu, que Marc èra encara sus la plaja, badant son idòla. Que ne’n dises, mon amic ? Tre aqueu matin d’aquí, prenguèt mai sei costumas d’independéncia e de barrutlatge. L’ausisse que jòga sus lo pòrt ambe lei dròlles de l’amèu. Ò bòna maire ! dins qunt estat seràn lei cauçaduras que me va tornar ? »

10 de setembre.

« Sentisse que manque a ta vida tant coma mancas a la mieuna. Devriáu, voudriáu partir ; voudriáu, e va pòde pas. Es tant urós, e la sason tant polida encara ! Onte prendre lo coratge de l’arrancar a l’existéncia que l’enebria, an aquelei gravas que l’an adoptat, an aquela plaja que sembla lo reconéisser coma son pichon rei ? Coma me resòuvre a rompre tant d’estacas ? Es pas d’un despart, es d’una separacion que s’agís. Gause a pron pena li ne’n parlar ; se m’arriba de ne’n tocar quauquei mòts, vese son morre que se perlonga e sei parpèlas que se conflan.

» i a pas que tu, mon amic, que posque m’empachar e metre fin an aquela situacion, fai acte d’autoritat : vene raubar ta femna e ton fiu. Es pas d’amor que Marc a per tu, es de l’adoracion : ni l’abséncia ni l’ocean l’an poscut delogar de ton còr. La jòia de te reveire apasimarà ben de revòutas, avisarà ben de resisténcias. Petaça-te per passar d’aquí la fin de setembre. Se ne’n devon patir leis afaires nòstres, bota ! ne’n patiràn. Tornarem a París per lo camin deis escolans : tornarem montar en badant lo cors de Leire. Escaparà pas ai seduccions dau batèu de vapor Marc. A son atge, pas ges de passion pregonda. Coma ta preséncia ajuda, lei polits aspèctes dau flume, leis encantaments de l’autona, lei mila distraccions dau viatge, auràn lèu avalit sei regrets ; mai un còp au nòstre, bodieu, que vendrà aqueu pecairet acostumat a l’èr liure e ai bèus espacis ? Qué farem, carriera dau Bac, dins lo nòstre miegsolier, d’aquela irondèla dei mars ?... »

I aviá, au bàs d’aquela letra, un dessenh de pluma, qu’èra supausat representar una nau sota velas, quauquei linhas puei traçadas lèu, e d’una escritura illegibla, çò qu’empachèt pas Sénher Enric de lei legir d’aise, a promièra vista : en preséncia deis ieroglifes de seis enfants, totei lei paires son de Champollion. 

La missiva de Marc èra ansin concebuda :

« Car paponet,

»T’aime ben. Voudriáu ben que venguesses per restar ambe nosautres. Voudriáu ben anar sus la mar : es mamà que vòu pas. Siáu fòrça ocupat, e òbre fòrça. Prenguère aièr un crancàs dins lo trauc d’un rocàs. Ai mila causas de te còntar ; mai vai partir la pòsta, e ai pas gaire lo temps que per te potonejar.

»Ton Marquonet.

« P.S : Siáu ieu qu’ai dessenhat lo vaissèu ! »

Es ansin facha la paura arma, pecaira, qu’après lei mai afrós dei desastres, après la perda dei èstres mai cars, se pòu relevar e se dubrir un còp de mai a la jòia. Lei tenchas funèbras pallisson e s’escafan, lei trevas desoladas se cambian pauc-a-cha-pauc en ombras de tendresas. Espelís sus lei tombas, la tepa. Tòrna florir sus la mòrt, la vida. Dieu  a vougut que ne’n foguèt ansin. Sénher e Dòna Enric anavan se recampar per se laissar plus jamai. Tocavan a la fin de seis espròvas, un còp de mai lo bonaür fasiá boqueta an aqueu parèu picat per lo tròn. Sénher Enric adobava tot en vista de son viatge a venir ; deviá escriure solament per anonciar la data precisa de son arribada. La joventa l’esperava, impacienta de lo reveire, urosa e fièra a la pensada de li tornar son fiu dins tot l’esclat de la santat, trelusènt de totei lei tresaurs, de totei lei beutats de l’enfança : qu’èra luenh de preveire lei malastres que la menaçavan !

(de seguir...)