Capítol XXII
Epilògue
Vaquí, mon car Pau, lo racònte que t’aviáu promés. Podriáu
calar aquí ; mai m’avise que t’interessas au Marconet, e que siás curiós de saupre çò
qu’es vengut en grandissent.
Per te satisfaire, lo seguirem fins au jorn onte, ben
jovenet encara, rejonhèt lo reng demest leis òmes utiles de son país. Demandes
pas a.n aquelei radierei paginas leis aventuras de la Ròca dei Gabians ;
ne’n avèm acabat ambe leis esmogudas violentas ambe l’accion e lo bolegadís. Anam
rintrar dins un òrdre d’idèas mai suavas : anam retrobar dins son interior
leis èstres excellents que conéisses ja : un paire qu’es l’onor e la
leiautat d’espereu, una maire tendra, una esposa devodada, aguent pas d’autrei
jòias qu’aquelei dau fogau domestic ; en penetrant dins son intimitat,
poiràs creire qu’as pas laissat ta
familha.
Lo viatge fuguèt una seguida de distraccions e
d’encataments. L’auton èra d’una magnificiéncia excepcionala ; ne’n
aprofichèron per perlongar lo camin e multiplicar leis escorregudas. Clisson
lei retenguèt pendent quauquei jorns sus lei bòrds de la Sevras nantesa, puei
remontèron lo cors de Leira, e visitèron Chenonceaux, Chambord, Ambroise, totei
lei sitis, totei lei castèus, totei lei vièlhei muralhas que sonavan la
curiositat.
Tornèron fin finala a París, e ben que
siegue sempre ben doç de tornar prene possession de son cada jorn e de son
fogau, l’ora dau tornar fuguèt pas pasmens exempta de trébol e de tristum. Se
rementam lei crentas que Na Enric laissava veire au subjècte dau Marc dins una
dei radierei letras qu’escriviá a son marit. Que farián, dins l’entresòu,
d’aquela ironda dei mars ? D’efiech, a pron pena rintrat, Marc
s’espaventava ja coma un aucèu qu’òm ven de metre en gàbia. Na Enric, a son
insaupuda, s’èra acostumada ela tanben, a l’èr liure e ai grands espacis ;
mai èra d’aqueleis armas que vivon pas que per leis autres, soscava pas qu’a
son fiu. Tre lo lendeman de son arribada, liurèt seis inquietuds au còr d’En
Enric, que semblava pas se ne’n socitar mai qu’aquò.
— Te fagues pas de laguit, çò disiá. Es sauvat Marc, lo
vaquí galhar e en
bòna santat. Luxembourg e Tuileries li tornaràn pas lei gravas de
Bretanha ; mai ; fin finala, Paris sauriá pas passar per una
surcursala dei paluns Pontins. Lo dròlle s’acostumarà pauc-a-cha-pauc au mitan
onte vivèm ; es l’afaire de quauquei setmanetas. En esperant, anarem dimenge
que ven, coma de bòns borgés que siam, se passejar dins lo bòsc de Meudon, e
tornarem novelar aquela festeta cada uech jorns, tant longtemps que la sason lo
voudrà.
Na Enric podiá pas s’empachar de dire qu’anava tròp
lèu. S’endeveniá triste Marc, de mai en mai. Que lei carrieras, lei baloards
onte lo tirassavan li semblavan estrechons e bornats ! Qué magre riu qu’es
la Seina ! Qué pietadós rocàs que lei rocàs dau bòsc de Bolònha !
Coma restava freg e indiferent ai jòcs qu’aviá sota la man ! Qu’auriá
escambiat totei lei polidets drolletons que folejavan dins lei jardins publics
contra dos ò tres dei pichons maufatans qu’aviá laissats au Poliguen,
Porniquet, Cambajon, Macabuòu, Mascaret, totei aquelei noms vonvonejavan dins
sa memòria coma un eissame dins un brusc. Lo solet eròi dau monde, per eu, èra
Legoff lo jovent. E mai lo paure mendicant li mancava.
Auriam poscut creire que l’aventura de la Ròca dei
Gabians l’aviá a jamai garit de sa fe per l’ocean ; nani, lo remembre d’aquela
nuech tarribla demorava dins son imaginacion coma quauqua ren de meravilhós e d’encantat.
I tornava sensa relambi, e sempre amb un estrambòrd qu’espaventava Na Enric.
— Vai, li diguèt sa maire un ser que racontava per lo
vinten còp, e amb estrambòrd novèu, la velhada au pè de la ròca, l’escalada dau
bau e lei valentiás de l’amic Legoff, s’èras estat temoin dau desespèr onte me
cabuçava ton escorreguda, t’agradariá mens lo racònte de toteis aqueleis orrors,
ne’n parlariás pas tant coma lo fas.
A.n aqueu repròche d’aquí que sentissiá s’ameritar, Marc se gitèt dins lei braç
de sa maire, e desenant ne’n parlèt plus de la Ròca dei Gabians.
Lo dimenge que devián passar dins lo bòsc de Meudon
èra arribat. Partiguèron vivament totei tres per una clara matinada d’octòbre. Marc
èra urós de retrobar, foguèsse quauqueis oras, sa vida barrutlanta tampada d’un
biais rufe, e, de son caire, se regaudissiá Na Enric d’una passejada que la
reportava ai temps melhors de sa jovença.
Davalèron a Belavista, desjunèron a l’ostalariá de l’estacion
en cò deis òstes bòns e amables, puei d’un biais leugier ganhèron lei bòscs
onte s’espandissián lei beutats de l’auton. Èra una d’aquelei jornadas que son
leis adieus dau solèu. Leis aucèus cantavan coma a la prima. Lei rores èran
sempre vèrds. Un ventolet fèble bolegava lei ramas dauradas dei beç e deis auberas.
Mentre que Marc corriá coma un cervion sus la mofa e dins lei bruscs, En e Na
Enric marchavan plan planet lòng dei lèas. La vista d’aquelei paisatges ont avián
caminat tant sovent derevelhava a l’entorn d’elei un cortègi de remembres ;
dins una entrevista doça e greva, se tornavan dire l’un a l’autre lei jòias e
leis espròvas d’una existéncia de labor e d’onestetat.
Coma charravan, s’èran virats cap ai costieras de Sevras.
Resistiguèron pas a l’enveja de relucar dins lo claus qu’avián visitat a
passat-temps, e possedit tot un après-miegjorn. Butèron la grasilha entra
dubèrta e fuguèron agantats en flagrant delit de curiositat per un jardinier
que lei convidèt a intrar d’un biais cortés; èran en viatge lei mèstres.
Na Enric trantalhava pasmens.
— Intratz, Dòna, diguèt lo jardinier, crenhetz pas de
faire la curiosa. Que siegue pas a logar la proprietat, nimai a vendre, mei
mèstres, en partent, me donèron l’òrdre de la laissar visitar per lo monde que
ne’n aurián enveja.
— E be, intrem ! cridèt Na Enric d’un biais joiós,
donem-nos, aqueste còp, lo luxe d’una bastida.
Leis annadas avián porgit degun cambiament dins aqueu
casau poetic. L’ostau èra ben coma Na Enric l’aviá descrich dins una de sei
letras. Defòra, de sa teulissa plana, sa terrassa e sei balcons, sei palissadas
de rosiers escalaires e sei festons de vinha verge, semblavan a una cassine[i]
italiana. Lo dedins èra frescament decorat ; lei mòbles e lei pinturas
respiravan a l’encòp l’elegància e la simplicitat. Lei membres èran pas ben largs,
mai Na Enric se disiá que lo bonaür ten pauc de plaça, e tot çò que vesiá èra
en tant dins sei gosts, que li semblava qu’aviá bailejat d’esperela ai mendres
detalhs de l’adobament e de la decoracion dau casau.
Se vesiá, dau naut de cada balcon, un punt de vista
unenc benlèu dins leis environas de París, e que podrián envejar leis encontradas mai
favorizadas dau cèu : entre dos bauç de verdura, lo vilatge de Saint-Cloud
en cieri ; au dessús dau mont Valerian coma un acropòli ; la Seina
replegada au fons de la valèia, e luenh luenh, per radiers limits, lei còlas
bosquadas de Sannois e de Montmorency : un tablèu de Poussin.
Èra vengut lo ser, e esperavan au salon l’ora dau trin
que lei tornarián a París. Marc trobava que li agradava l’ostau e ne’n voliá
plus partir. Lo còr de Na Enric fasiá tifa-tafa. « Aquí seriam ben ! »
çò diguèt en bufant. S’envelopava dins son chale, quand subran la pòrta dau
salon se dubriguèt de sei dos batents e lo jardinier, tresmudat en mèstre d’ostalariá,
prononcièt aquelei paraulas simplas : « Madama es servida ! »
Muda e espantada, Na Enric interrogava leis uelhs de son marit que li fasiá
boqueta.
— Òc, cara dòna, diguèt en li prenent lei mans, siás
aquí au tieu. Nòstreis
afaires an prosperat en delai de meis espèrs. Pantaiavas d’assostar ta vida pròche
d’un bòsc, pròche de Seina. Aqueu domèni pichonet aviá sachut te sedusir, e ne’n
gardavas l’imatge corau, e èra mon ambicion secrèta que de posquer te lo donar
un jorn. Tei vòts son enausits, mon ambicion es satisfacha. Tot aquò es tieu,
siás aquí la
mestrèssa e la sobeirana. Anem sopar, mei dos amors : penjam aujornd’uei lo
cremascle, e ai lo ruscle.
A.n aquelei mòts, passèt dins lo manjador ambe sa
femna e son enfant pegats l’un e l’autre a son còu : avisa-te d’aquela jòia !
(de seguir, de segur...)
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada